Μπάμπα Βάνγκα: Η πραγματικότητα πίσω από τους μύθους

Ποια ήταν πραγματικά η τυφλή «προφήτισσα» από τη Βουλγαρία; Η ζωή της, η κρατική υποστήριξη, η KGB και οι… προβλέψεις

Το όνομα της εμφανίζεται κυρίως στο τέλος κάθε χρονιάς. Ιστοσελίδες και εφημερίδες μας ενημερώνουν για το τι έχει προφητεύσει η Μπάμπα Βάνγκα (Baba Vanga) για το νέο έτος. Συνήθως πρόκειται για τεράστιες φυσικές καταστροφές, πολέμους και κοσμοϊστορικές πολιτικές αλλαγές. Συνήθως δεν επιβεβαιώνεται τίποτα αλλά ο μύθος της Μπάμπα Βάνγκα συντηρείται και διανθίζεται. Είναι η γοητεία για το μεταφυσικό και η αδυναμία επαλήθευσης των όσων θεωρητικά έχει πει, που δημιούργησαν ένα ουσιαστικά μυθικό πρόσωπο. Πίσω από την ομίχλη του μύθου όμως υπάρχει η πραγματικότητα.


Οι βουλγαρικές πηγές αναφέρουν ότι η γιαγιά (Μπάμπα) Βάνγκα γεννήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 1911 στη Στρούμιτσα στη σημερινή Βόρεια Μακεδονία. Ο ιστορικός Ρέιμοντ Ντέτρεζ υποστηρίζει ότι σύμφωνα με τη δική του έρευνα γεννήθηκε στις 3 Οκτωβρίου στην πόλη Πέτριτς. Γονείς της ήταν ο Πάντε και η Παρασκέβα Σούτσεφ.


Το μωρό πήρε το όνομα του μέσω του βουλγαρικού εθίμου που θέλει να βγαίνεις στο δρόμο και να ζητάς από τον πρώτο που θα συναντήσεις να επιλέξει πώς θα λέγεται το μωρό. Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως έγινε μια… παρασπονδία. Η πρώτη επιλογή ήταν το όνομα Ανδρομάχη το οποίο όμως δεν άρεσε στη γιαγιά του παιδιού. Ρωτήθηκε λοιπόν ένας δεύτερος περαστικός, ήταν ένα κορίτσι, και είπε το όνομα Ευαγγελία. Τελικά ήταν αυτό που δόθηκε στο παιδί. Το πραγματικό όνομα της Μπάμπα Βάνγκα, είναι Βανγκελία Σούτσεβα. Σίγουρα προκαλεί εντύπωση ότι και τα δύο ονόματα που προτάθηκαν ήταν ελληνικά.

Μετά το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου ο πατέρας της Βανγκελία κατατάχθηκε στο βουλγαρικό στρατό. Η μικρή ήταν μόλις τριών ετών όταν η μητέρα της αρρώστησε και πέθανε. Έμεινε με τους γείτονες μέχρι να επιστρέψει από τον πόλεμο ο Πάντε Σούτσεφ ο οποίος σύντομα ξαναπαντρεύτηκε.


Το 1923 η οικογένεια μετακόμισε, λόγω οικονομικών δυσκολιών, στο Νόβο Σέλο (Βόρεια Μακεδονία) απ’ όπου καταγόταν ο πατέρας. Στα 12 της χρόνια η Βάνγκα τυφλώθηκε. Η πλέον διαδεδομένη εκδοχή είναι πως ενώ επέστρεφε σπίτι της, μετά από μια επίσκεψη σε συγγενείς, ένα ανεμοστρόβιλος την παρέσυρε. Βρέθηκε ώρες μετά καλυμμένη με κλαδιά και τα μάτια της γεμάτα άμμο και σκόνη. Η οικογένεια δεν είχε χρήματα για την κατάλληλη θεραπεία και το κορίτσι έχασε την όραση του.


Το 1925 εστάλη σε ίδρυμα τυφλών στο Ζέμουν της Σερβίας όπου και έμεινε τρία χρόνια. Κάποιες αναφορές μιλούν για ένα ειδύλλιο της Βάνγκα με ένα τυφλό αγόρι. Το ζευγάρι είχε αποφασίσει να παντρευτεί αλλά όταν πέθανε η μητριά της, η Βάνγκα επέστρεψε στο σπίτι της.

Η γέννηση του μύθου

Ο μύθος της Βάνγκα έχει τις ρίζες του στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατά τη διάρκεια του, στην περιοχή που ζούσε, κυκλοφόρησε η φήμη ότι το κορίτσι μπορεί να εντοπίσει στρατιώτες που έχουν εξαφανιστεί, είτε είναι ζωντανοί, είτε νεκροί. Η πίστη πως διαθέτει μεταφυσικές δυνάμεις ενισχύθηκε όταν κατάφερε να ξεπεράσει μια σοβαρή πλευρίτιδα. Η Βάνγκα άρχισε να υποστηρίζει ότι την επισκέφθηκε ένας «μυστηριώδης καβαλάρης» ο οποίος της έδωσε τις δυνάμεις της. Παράλληλα μάζευε βότανα και υποστήριζε ότι μπορεί να θεραπεύσει διαφόρων ειδών ασθένειες. Η φήμη της εξαπλώθηκε τόσο πολύ που στις 8 Απριλίου 1942 την επισκέφθηκε ο Τσάρος της Βουλγαρίας, Μπόρις Γ’.

Στις 10 Μαΐου 1942 η Βάνγκα παντρεύτηκε τον 23χρονο πρώην στρατιώτη και νυν έμπορο ζώων Ντίμιταρ Γκουστέροφ. Το ζευγάρι έζησε σε ένα σπίτι στο Πέτριτς μαζί με ακόμα επτά άτομα της οικογένειας.

Ο σύζυγος της Βάνγκα ήταν αλκοολικός και πέθανε την Πρωταπριλιά του 1962 από κύρωση του ύπατος. Ήταν 42 ετών. Λίγα χρόνια μετά η Βάνγκα υιοθέτησε ένα ορφανό αγόρι τον Ντίμιταρ Βόλτσεφ.

Αόρατα πλάσματα

Σταδιακά το σπίτι της Βάνγκα έγινε χώρος επισκέψεων. Άνθρωποι που έπασχαν από σοβαρές ασθένειες, άτομα που ήθελαν να μάθουν το μέλλον ή απλά περίεργοι πήγαιναν στην Βάνγκα και φυσικά φεύγοντας άφηναν κάτι για τις… υπηρεσίες της.

Η ίδια μιλούσε για κάποια αόρατα πλάσματα με τα οποία επικοινωνούσε. Η ανιψιά της Βάνγκα, Κρασιμίρα Στογιανόβα, την είχε ρωτήσει αν μιλάει με τις ψυχές των νεκρών. Η «προφήτισσα» της είχε απαντήσει: «Έρχονται πολλοί σε εμένα και ο καθένας είναι διαφορετικός. Τους καταλαβαίνω. Μου κάνουν ερωτήσεις και απαντούν στις δικές μου. Ό,τι μου λένε το περνάω στον κόσμο. Όταν κάποιος στέκεται μπροστά μου οι νεκροί συγγενείς συγκεντρώνονται γύρω του και μου μιλούν». Η Στογιανόβα θα πει επίσης ότι η Βάνγκα έλεγε ότι είναι εξαντλημένη μετά από κάθε επαφή με τα πνεύματα και νιώθει άσχημα. Κάποτε ένα πνεύμα της είπε ότι είναι το πνεύμα της Ιωάννας της Λωραίνης και πηγαίνει στην Ανγκόλα να βοηθήσει να σταματήσει η αιματοχυσία (!).

Ο συγγραφέας Βαλεντίν Σιντόροφ επισκεπτόταν πολύ συχνά την Βάνγκα και είχαν εξαιρετικές σχέσεις. «Η επαφή με τον αόρατο κόσμο ήταν κάτι που πίστευε ακράδαντα η Βάνγκα. Μου παραπονιόταν ότι κάποιες μέρες κοιμάται 1-2 ώρες. Τα πνεύματα δεν την άφηναν να ξεκουραστεί. Ξάπλωνε και τα άκουγε να της λένε: Σήκω είναι ώρα να δουλέψεις.

Σύμφωνα με την περιγραφή της τα πνεύματα είναι διάφανα σαν νερό σε ένα γυαλί. Συμπεριφέρονται σαν άνθρωποι. Κάθονται, περπατούν, γελούν, κλαίνε. Της άρεσε να την επισκέπτομαι γιατί μου έλεγε ότι φέρνω μαζί μου πάρα πολλά πνεύματα τα οποία δεν γνώριζε».

Δημόσιος υπάλληλος

Μέσω των… ικανοτήτων της, η Βάνγκα απέκτησε επαφές με πολύ ισχυρά άτομα μέσα στην ηγεσία της Βουλγαρίας. Η Λιουντμίλα Ζιφκόβα, κόρη του γενικού γραμματέα του Κομουνιστικού Κόμματος Βουλγαρίας, ήταν φίλη της. Είχε πολύ καλές σχέσεις με υπουργούς και διάσημες προσωπικότητες της χώρας.

Το 1967 πήρε μισθό δημοσίου υπαλλήλου. Για τις επισκέψεις μπήκε συγκεκριμένος «τιμοκατάλογος» ενώ το κράτος της παραχώρησε δύο γραμματείς και έναν οδηγό. Η Βάνγκα είχε γίνει πλέον κρατικό κεφάλαιο. Στο Πέτριτς χτίστηκε έναν νέο ξενοδοχείο για να καλύψει τις ανάγκες των εκατοντάδων επισκεπτών. Σύμφωνα με αναφορές στον βουλγαρικό Τύπο τη δεκαετία του ’70, όταν η φήμη της βρισκόταν στο απόγειο, την επισκέπτονταν 100.000 άτομα τον χρόνο. «Ακολουθώ τα σκουλήκια, μόνο αυτά δουλεύουν περισσότερο από έμενα» έλεγε η ίδια.

Σταδιακά η δημοφιλία της μειώθηκε όμως οι επισκέψεις συνεχίστηκαν. Το 1994 έχτισε έναν ναό στο χωριό Ρουπίτε αλλά η Εκκλησία της Βουλγαρίας δεν τον αποδέχθηκε. Στα τελευταία χρόνια της ζωής της δέχθηκε διάφορες σημαντικές προσωπικότητες. Ακόμα και ο τότε πρόεδρος της Ρωσίας, Μπόρις Γέλτσιν έστειλε συνεργάτες του να μιλήσουν μαζί τους.

Το 1996 διαγνώστηκε με καρκίνο στο στήθος. Αρνήθηκε να ακολουθήσει θεραπεία ή να εγχειριστεί. Θεωρούσε ότι μπορούσε να νικήσει μόνη της την ασθένεια. Λίγο πριν πεθάνει είπε στην ανιψιά της ότι «εξωγήινα σκάφη από τον πλανήτη του οποίο το όνομα ακούγεται σαν Βαμφίμ και είναι ο τρίτος από τη Γη, μας επισκέπτονται». Σύμφωνα την Βάνγκα ένας εξωγήινος πολιτισμός ετοιμάζει ένα μεγάλο γεγονός και θα τους συναντήσουμε σε 200 χρόνια. Η Μπάμπα Βάνγκα πέθανε στις 11 Αυγούστου 1996 στο νοσοκομείο Λόζινετς στη Σόφια.

Προβλέψεις που έμειναν προβλέψεις

Μετά το θάνατο της Μπάμπα Βάνγκα και με την γιγάντωση του διαδικτύου ο μύθος της ξέφυγε από τα όρια της Βουλγαρίας. Εκατοντάδες κείμενα με «προφητείες» της ανέβηκαν σε ιστοσελίδες. Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά τι ακριβώς «προφήτευσε» η γιαγιά από τη Βουλγαρία και τι αποτελεί δημιούργημα της φαντασίας των συντακτών. Κάποιες έρευνες που έχουν γίνει αναφέρουν ότι η Μπάμπα Βάνγκα δεν είχε ιδιαίτερη επιτυχία ως μελλοντολόγος. Το 1994 «ανακοίνωσε» ότι στις αρχές του 2000 θα βρεθεί το φάρμακο για τον καρκίνο το οποίο θα «περιέχει πολύ σίδηρο». Δυστυχώς για όλους μας δεν επιβεβαιώθηκε. Μια ακόμα «ιατρική» της πρόβλεψη ήταν ότι θα βρεθεί ένα φάρμακο κατά της γήρανσης με ορμόνες από άλογο, σκύλο και χελώνα. Μια πολύ διαδεδομένη «προφητεία» της ήταν ότι τον Νοέμβριο του 2010 θα ξεκινήσει ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος και θα τελειώσει τον Οκτώβριο του 2014. Προέβλεψε επίσης ότι το 2016 η Ευρώπη θα είναι ουσιαστικά ερημωμένη. Ευτυχώς διαψεύστηκε. Όσο για το οριστικό τέλος των πάντων το έχει οριοθετήσει στο έτος 5079. Κάθε χρόνο εμφανίζονται νέες προφητείες που αποδίδονται στην τυφλή «προφήτισσα» από τη Βουλγαρία. Άνθρωποι που την γνώρισαν λένε ότι η συντριπτική πλειονότητα των όσων αποδίδονται στη Μπάμπα Βάνγκα είναι μυθεύματα. Επιβεβαιώνουν ότι είχε κάνει κάποιες προβλέψεις οι οποίες δεν επιβεβαιώθηκαν.


Η Μπάμπα Βάνγκα ήταν ουσιαστικά αναλφάβητη και γνώριζε να διαβάζει μόνο λίγα σερβικά με τη μέθοδο μπράιγ. Τα μοναδικά βιβλία που θεωρούνται αξιόπιστα για τη ζωή της είναι αυτά που κυκλοφόρησε το 1989 και το 1994 η ανιψιά της Κρασιμίρα. Εκεί υπάρχουν πληροφορίες για το πώς έζησε και τι προέβλεψε.

Το ενδιαφέρον της KGB

Μια ενδιαφέρουσα πτυχή στην υπόθεση της Μπάμπα Βάνγκα είναι αυτή που αφορά την KGB. Η σοβιετική υπηρεσία πληροφοριών έστειλε πράκτορες της να επισκεφθούν την Βάνγκα. Ο πρώην αξιωματικός της KGB, Γεβγένι Σεργκιένκο έχει υποστηρίξει ότι είχαν στρατολογήσει βοηθούς της τυφλής «προφήτισσας» για να παίρνουν πληροφορίες. «Την επισκέπτονταν πολύ σημαντικά πρόσωπα και ουσιαστικά της εκμυστηρεύονταν τα πάντα. Οι πράκτορες που είχαμε εκεί, μας τα μετέφεραν. Ήταν προς όφελος μας να συμβάλουμε στην διατήρηση και τη γιγάντωση του μύθου της Βάνγκα. Βόλευε και τους Βούλγαρους βέβαια» θα πει ο Σεργκιένκο. Η Βουλγάρα δημοσιογράφος Σβετοσλάβα Τανταρίκοβα, η οποία έχει κάνει μια πολύ σοβαρή έρευνα για τη ζωή της Βάνγκα, τονίζει ότι δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η «προφήτισσα» συνεργαζόταν με την υπηρεσία πληροφοριών της Βουλγαρίας. Τουλάχιστον από το 1971 έως το 1984 τους έδινε πληροφορίες για όλα όσα μάθαινε μέσω των επισκεπτών της.

Μια κρατική επιχείρηση

Η Μπάμπα Βάνγκα πλέον έχει εξελιχθεί σε ένα διαδικτυακό φαινόμενο. Κάθε χρόνο το όνομα της χρησιμοποιείται για διαφόρων ειδών φανταστικές προφητείες. Για το 2023 ήδη κυκλοφορούν κάποιες που υποστηρίζουν ότι η Μπάμπα Βάνγκα έχει προβλέψει μια τεράστια ηλιακή καταιγίδα, σύγκρουση με αστεροειδή και επαφή με εξωγήινους. Αν όλα πάνε καλά και δεν επαληθευτούν τότε την επόμενη χρονιά η τυφλή «προφήτισσα» θα επιστρέψει με νέο… υλικό.

Για την πραγματική Μπάμπα Βάνγκα, τη δράση και τη σχέση της με το κράτος έχει μιλήσει ο Ρώσος ακαδημαϊκός Ευγκένι Αλεξαντρόφ, ο οποίος έχει ερευνήσει το θέμα. «Η Βάνγκα είναι μια καλά προωθημένη κρατική επιχείρηση χάρη στην οποία η περιοχή έγινε τόπος προσκυνήματος για χιλιάδες κόσμο απ’ όλο τον πλανήτη. Ξέρετε ποιοι προσεύχονταν περισσότερο στην Βάνγκα; Οι ταξιτζήδες, οι σερβιτόροι, οι υπάλληλοι των ξενοδοχείων. Όλοι εκείνοι που χάρη στην προφήτισσα είχαν ένα εξαιρετικό και μόνιμο εισόδημα. Όλοι αυτοί συνέλεγαν πληροφορίες από τους επισκέπτες και τις έδιναν στην Βάνγκα. Ονόματα, τόπο κατοικίας και τι ήλπιζε ο καθένας. Η Βάνγκα έλεγε στον επισκέπτη αυτές τις πληροφορίες και τον εντυπωσίαζε. Όλοι βοήθησαν σε αυτή την κρατική επιχείρηση η οποία καλυπτόταν από την υπηρεσία πληροφοριών της χώρας».