Σπύρος Βελέντζας: Αυτός ήταν ο Έλληνας νονός της Νέας Υόρκης

Ο Σπύρος Βελέντζας έχει συμπληρώσει σχεδόν τρεις δεκαετίες πίσω απ’ τα σίδερα για έναν φόνο που ποτέ δεν παραδέχτηκε και για δεκάδες άλλες παρανομίες -από τζόγο μέχρι εκβιασμούς- που δεν μπήκε καν στον κόπο να αρνηθεί. Στα 88 του πια, ο κάπο της Velentzas Family, περνά αθόρυβα τις μέρες του και τίποτα δε θυμίζει τον άνθρωπο που κάποτε έκανε κουμάντο στην ελληνική μαφία της Νέας Υόρκης, τον νονό που για χάρη των Lucchese ήλεγχε την Αστόρια και κάθε μπαρμπουτιέρα μέσα στην περιοχή του.

Η ιστορία του Βελέντζα ξεκινά στα τέλη των 40s όταν έφτασε στις ΗΠΑ μαζί με την οικογένεια του σε ηλικία 14 ετών. Αρχικά, θα εγκατασταθούν στη Βοστόνη, όπου ο πατέρας του θα ανοίξει ένα εστιατόριο. Λίγα χρόνια αργότερα θα το πουλήσει και το 1950 θα μετακομίσουν στην Αστόρια, την ελληνική γειτονιά του Κουίνς.

Και στη Νέα Υόρκη, ο πατέρας του Σπύρου θα ανοίξει εστιατόριο και θα προσπαθήσει να ζήσει έντιμα την οικογένεια του. Κάτι τέτοιο όμως αφήνει εντελώς αδιάφορο τον γιο του.

Με τις πλάτες του Πήτερ Κουράκος, του τότε νονού της ελληνικής μαφίας, θα ανοίξει ένα καφενείο, όπου το μπαρμπούτι και τα χαρτιά θα τραβήξουν σαν μαγνήτες τα δολάρια των Ελλήνων ομογενών. Την ίδια στιγμή, θα γίνει το δεξί χέρι και ο οδηγός του μανιάτικης καταγωγής γκάνγκστερ.

Θα είναι ο άνθρωπος που θα τον πηγαινοφέρνει στις συναντήσεις με τους υπόλοιπους μαφιόζους, αφήνοντας στο πόδι του, τον μικρότερο αδερφό του τον Τζίμη, να προσέχει το μαγαζί.

Η ιταλική μαφία θα μάθει ότι το χρήμα ρέει άφθονο στο καφενείο και θα απαιτήσει το μερίδιό της. Θα το πάρει και ως αντάλλαγμα θα δώσει την πολύτιμη προστασία της. Κανείς πια δεν μπορεί να αγγίξει τους Έλληνες χωρίς την άδεια της φαμίλιας.

Σπύρος Βελέντζας, ο προσωπικός φίλος του John Gotti


Ο John Gotti παρακολουθεί αγώνα μποξ στο Madison Square Garden / AP Photo/Mark Lenihan

Στα 30 του ο Βελέντζας (ή Σακαφλιάς όπως θα είναι το παρατσούκλι του) θα γνωρίσει τον John Gotti, τον μελλοντικό capo di tutti capi, τον μετέπειτα πανίσχυρο αρχηγό και των πέντε οικογενειών της Νέας Υόρκης. Τότε όμως είναι ακόμα ένας απλός «στρατιώτης» στην οικογένεια των Gambino και παρότι ανήκουν σε διαφορετικές φαμίλιες, μεταξύ των οποίων η ειρήνη ήταν πάντοτε θέμα χρόνου για να σπάσει, θα γίνουν αμέσως φίλοι.

Όταν ο “Pete the Greek” θα πεθάνει, η ελληνική μαφία δε θα μείνει ακέφαλη για πολύ. Ο Βελέντζας θα πάρει το χρίσμα από τους Lucchese, θα γίνει ο νούμερο 1 της ελληνικού υποκόσμου και θα αποδειχτεί ένα πολύ χρήσιμο χαρτί στα χέρια των Ιταλών. Είναι πανέξυπνος, αδίστακτος και ξέρει να βγάζει καλά λεφτά για χάρη τους. Επί 20 χρόνια θα δίνει δέκα χιλιάρικα τον μήνα στη φαμίλια μόνο από τις δραστηριότητές του, χώρια όλες τις υπόλοιπες εξυπηρετήσεις που προφανώς τους εξασφαλίζει πολύ περισσότερο χρήμα.

«Τα χρήματα είναι πάντα ευπρόσδεκτα, ακόμη και όταν έρχονται σε μαύρες σακούλες» θα είναι μία από τις πιο χαρακτηριστικές του εκφράσεις.

Στο καφενείο του συνεχίζει να συχνάζει ο John Gotti, όλοι ξέρουν ότι είναι κολλητοί και το χαρτί είναι η αγαπημένη τους συνήθεια. Ο “Spiro” θα επεκτείνει τις δουλειές του. Θα ανοίξει παράνομες λέσχες, θα δουλέψει ως τοκογλύφος, θα ανοίξει εστιατόρια, φούρνους, ταξιδιωτικά γραφεία. Οι δουλειές πάνε πολύ καλά για τον Έλληνα αρχινονό, η συμμορία του μετράει σχεδόν 40 άτομα. Αν και επίσημα στην greek mafia δεν υπάρχει η αυστηρή ιεραρχία που συναντάμε στην ιταλική, είναι αναμφισβήτητα το μεγάλο αφεντικό.

«Ήμουν με τον δικό μου τρόπο ο βασιλιάς των Ελλήνων», θα παραδεχτεί πολλά χρόνια αργότερα, το 1994, σε συνέντευξή του.

«Με ήξεραν όλοι, έδινα τις εντολές και ήμουν το αφεντικό της Αστόρια. Έκανα business στις κατασκευές, άνοιξα εστιατόρια, ενεχυροδανειστήρια, αλλά τα πολλά λεφτά τα έβγαλα από τον τζόγο. Τα έχασα όμως όλα στον ιππόδρομο».

Πράγματι, ο ιππόδρομος θα είναι το μεγάλο πάθος του Spiro. Όταν δε θα ποντάρει ολόκληρες περιουσίες σε άλογα, θα περνάει μια βόλτα απ’ το Μπρούκλιν και τη Μικρή Ιταλία για να φάει μαζί με τους φίλους του, τον Gotti, τον Sammy Gravano και τον Fat Pete Chiodo. Ο τελευταίος είναι βασικό μέλος της φαμίλιας των Lucchese και ο άνθρωπος στον οποίο ο Βελέντζας λογοδοτεί για τα πάντα.

Παρά το γεγονός ότι ο Βελέντζας θα πέσει πολλές φορές στα χέρια της αστυνομίας, άλλοτε για λαθρεμπόριο πετρελαίου άλλοτε για κλοπές και φοροδιαφυγή, πάντα θα τη γλιτώνει. Στα τέλη της δεκαετίας του ‘70 θα γλιτώσει και από το χτύπημα μίας ομάδας εκτελεστών.

Ένα βράδυ, όπως θα επιστρέφει στο σπίτι του, θα πέσει σε ενέδρα. Θα προλάβει να ανταποδώσει τους πυροβολισμούς, οι επίδοξοι δολοφόνοι του θα το βάλουν στα πόδια, με εκείνον να πληγώνεται ελαφρά.

Το χτύπημα είχε διαταχθεί από την οικογένεια των Gambino. Ο Βελέντζας είχε επιχειρήσει να ανοίξει μια παράνομη λέσχη στην περιοχή που άνηκε στην οικογένεια των Gambino και αυτό δεν μπορούσε να περάσει έτσι. Αρχηγός τους ήταν πια ο Gotti, αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε να διατάξει τη δολοφονία του επί χρόνια φίλου του. Στην πραγματικότητα το θεώρησε ακόμη μεγαλύτερη προσβολή να τη «βρει» από έναν δικό του.

«Να πείτε σε αυτόν τον αλήτη ότι εγώ, ο John Gotti, θα του κόψω το γαμημένο το κεφάλι!», είχε φωνάξει στους συνεργάτες του, φράση που κατέγραψε και ο κοριός του FBI, που βρισκόταν πάντα στο κατόπι του, περιμένοντας να τον δέσει.

Στην πραγματικότητα, όμως, ο Βελέντζας είχε παραπλανηθεί από τον Fat Pete Chiodo, δεν είχε ποτέ σκοπό να μπει σε ξένη περιοχή. Απλώς είχε λάθος πληροφορίες. Ζήτησε συγγνώμη απ’ τον παλιό του φίλο και το θέμα τελείωσε εκεί.

Στα 80s θα συνεχίσει να είναι ένα απ’ τα μεγαλύτερα ονόματα της νεουορκέζικη μαφίας. Ήσυχος, αθόρυβος, θα συνεχίσει τη δράση του, περνώντας κάτω απ’ το ραντάρ του Τύπου, σε αντίθεση με τον Gotti που του αρέσει να επιδεικνύει τα πλούτη του. Εντούτοις, στις 26 Οκτωβρίου του 1988, μία δολοφονία θα φέρει σιγά-σιγά και το τέλος της παντοδυναμίας του.

Η αρχή της πτώσης

Ο Βελέντζας μιλάει στο τηλέφωνο με τον Sammy Nalo, έναν γνωστό κλέφτη κοσμημάτων της περιοχής του Κουίνς. Είχαν κλείσει ραντεβού να συναντηθούν στις 6 το απόγευμα στο Olympic Travel της Αστόρια, το ταξιδιωτικό γραφείο του Βελέντζα, και παρότι ο Nalo θα πάει στο μέρος που συμφώνησαν, ο Έλληνας θα προτιμήσει τελευταία στιγμή να τον στήσει και να τα πει μαζί του από το τηλέφωνο. Ξαφνικά απ’ την άλλη άκρη της γραμμής θα φτάσουν στα αυτιά του τέσσερις πυροβολισμοί. Ένας άντρας έχει ρίξει στον Nalo μέσα στο ταξιδιωτικό γραφείο και τον έχει τραυματίσει βαριά. Ο θάνατός του είναι πλέον θέμα λεπτών.

Ο Nalo, λίγο πριν αφήσει την τελευταία του αναπνοή θα προλάβει να πει στους αστυνομικούς ότι «ο Spiro το έκανε», μαρτυρία όμως που αργότερα στη δίκη δεν θα έπειθε τους δικαστές. Ο Βελέντζας θα αθωωνόταν.

Εκείνος όμως που θα τον «έκαιγε» τελικά τέσσερα χρόνια αργότερα θα ήταν -και πάλι- ο Fat Pete Chiodo.

Ο Chiodo λόγω μίας παρεξήγησης έπεσε θύμα ενέδρας από τους δικούς του άντρες, από την οικογένεια Lucchese, γιατί υποψιάζονταν ότι θα τους έδινε στο FBI. Θα τον πυροβολήσουν δώδεκα φορές σε ένα βενζινάδικο του Staten Island, αλλά προς καλή του τύχη, θα καταφέρει να επιβιώσει. Και τότε θα καταλάβει ότι μόνο μία λύση του απομένει, αν θέλει να παραμείνει ζωντανός αυτός και η οικογένεια του: να μπει σε πρόγραμμα προστασίας μαρτύρων.

O Fat Pete γνωρίζει πολλά και θα βγάλει στο φως τη δράση της νεοϋορκέζικη μαφίας. Η μπάλα θα πάρει και τον Έλληνα αρχινονό. Θα του φορτώσει τη δολοφονία του Nalo, γιατί όπως θα πει, ο τελευταίος ήθελε να μπλεχτεί στα πόδια του Spiro, ήθελε να πάρει μερίδιο από τις παράνομες δουλειές του.

Το αφεντικό της Αστόρια θα αρνηθεί την κατηγορία και θα υποστηρίξει ότι ο Nalo δολοφονήθηκε με εντολή του Fat Pete, επειδή καθυστερούσε να του αποπληρώσει ένα δάνειο 100.000 δολαρίων. Ήταν άρρωστος τζογαδόρος, πήρε τα χρήματα για να παίξει αλλά η τύχη του γύρισε την πλάτη. Κι ένα τόσο μεγάλο δάνειο όταν δεν έχεις να το επιστρέψεις, οι μέρες σου είναι μετρημένες αν το έχεις δεχτεί από το λάθος πρόσωπο.

Το 1992 ο Βελέντζας θα δικαστεί για τοκογλυφία, παράνομο τζόγο και εκβιασμούς. Θα αποδεχτεί την ενοχή του και η ποινή του θα περιοριστεί μόλις στα οκτώ χρόνια, μία ποινή χάδι.

Ο εισαγγελέας θα του ζητήσει να αποδεχτεί και την κατηγορία για τη δολοφονία του Nalo, έτσι ώστε να προστεθούν κάποια επιπλέον χρόνια ακόμη στην ποινή του. Εκείνος θα αρνηθεί, σίγουρος ότι θα μπορέσει σε μία νέα δίκη να αποδείξει την αθωότητά του. Θα κάνει λάθος όμως. Στη δίκη που θα ακολουθήσει οι δικαστές θα τον κρίνουν ένοχο και θα του επιβάλλουν την ποινή της ισόβιας κάθειρξης. Στη φυλακή θα τον ακολουθήσουν και οι επί χρόνια έμπιστοι συνεργάτες του, Peter Drakoulis και Teddy “the General” Politsiadis.

Ο Σπύρος Βελέντζας βρίσκεται μέχρι και σήμερα έγκλειστος στις αμερικανικές φυλακές. Συνεχίζει να αρνείται την οποιαδήποτε ανάμειξή του στη δολοφονία του Sammy Nalo και φωνάζει ότι τον παγίδευσε ο πρώην ο Fat Pete, ο πρώην εισπράκτορας που εξελίχθηκε σε καρφί.

Όσο για την περιοχή της Αστόρια, μετά το τέλος της Velentzas Family, η αστυνομία θεωρεί ότι πλέον έχει περάσει στα χέρια της αλβανικής μαφίας.