Το μυστήριο ενός μακάβριου ευρήματος σε βασιλικό τάφο των Αιγών, συνδεδεμένου πιθανότατα με την κατάλυση του Μακεδονικού Βασιλείου, καλούνται να διαλευκάνουν οι αρχαιολόγοι σε πρόσφατα αποκαλυφθέντα βασιλικά ταφικά μνημεία της Βεργίνας.
Δώδεκα ενήλικες, μωρά και νήπια, 15 άλογα και σκυλιά που πετάχτηκαν νεκρά μαζί με ένα φόρτωμα αγγεία και κεραμίδια τον 2ο π.Χ. αι. σε άδειο βασιλικό τάφο του 5ου π.Χ. αι., συλημένο από τους Γαλάτες τον 3ο π.Χ. αι., είναι το τραγικό γεγονός που στοιχειώνει τα λείψανα υπόστυλου τάφου.
Το έκρυβε επί αιώνες ένα από τα τρία νέα εντυπωσιακά ταφικά μνημεία που έφεραν στο φως, τον τελευταίο χρόνο, οι εργασίες ανάπλασης - ανάδειξης του νεκροταφείου των τύμβων και της βασιλικής συστάδας των Τημενιδών. Στις απροσδόκητες αποκαλύψεις, σύμφωνα με την υπεύθυνη της ανασκαφής αρχαιολόγο Αγγελική Κοτταρίδη, ανήκουν ένας μεγάλος λιθόκτιστος κιβωτιόσχημος τάφος που σώζεται σχεδόν σε όλο το ύψος του, δύο άλλοι μνημειακοί τάφοι, βόρεια και νότια, άγνωστου έως σήμερα αρχιτεκτονικού τύπου, ενώ σοβαρές ενδείξεις οδηγούν στην αποκάλυψη ενός ακόμη μακεδονικού τάφου, του δέκατου τρίτου της νεκρόπολης των Αιγών.
Το νότιο μνημείο της ταφικής «τριάδας», η ανασκαφή του οποίου δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, είναι κατεστραμμένο σε μεγάλο βαθμό, όμως ο βόρειος τάφος σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση, κι όπως επισημαίνει η κ. Κοτταρίδη, αποτελεί τον άμεσο πρόγονο των λεγόμενων «Μακεδονικών τάφων». Είναι ένα πρωτότυπο κτίριο, που υπόσχεται να ανοίξει μια νέα σελίδα στη μελέτη της μακεδονικής αρχιτεκτονικής και της καταγωγής του «Μακεδονικού τάφου».
Οι τρεις τάφοι, αν και βίαια λεηλατημένοι -γεγονός που, σύμφωνα με μαρτυρία του Διόδωρου, συνδέεται πιθανότατα με την καταστροφή της βασιλικής νεκρόπολης των Αιγών το 276 π.Χ. από τους Γαλάτες μισθοφόρους του Πύρρου- διατηρούσαν έντονα ίχνη από τις επιβλητικές ταφικές πυρές στις οποίες δαπανήθηκαν τα σώματα των νεκρών. Χρυσά δισκάρια με το χαρακτηριστικό αστέρι της Βεργίνας και στους τρεις τάφους, χρυσό βελανίδι από χρυσό στεφάνι ανδρός στον κιβωτιόσχημο τάφο, ίχνη από έναν χάλκινο φολιδωτό θώρακα στον υπόστυλο τάφο, χρυσό ανάγλυφο με πολεμιστές από τη διακόσμηση χρυσοποίκιλτης ασπίδας, βοτσαλωτό δάπεδο μήκους 15 περίπου μέτρων ενός υπέργειου κτιρίου, θραύσματα από αλαβάστρινα μυροδοχεία και ένα νόμισμα Περδίκκα Β΄ (454-413 π.Χ.), βοηθούν στη συσχέτιση των μνημείων με τα πρόσωπα από τον Αμύντα Α΄ (530-498 π.Χ.) και τον Αλέξανδρο Α΄ (498-454 π.Χ.) μέχρι τον Φίλιππο Β΄ (359-336 π.Χ.).
Τα ταφικά μνημεία αναμένεται να ταυτοποιηθούν με την ολοκλήρωση της ανασκαφής. Για την ώρα οι αρχαιολόγοι προσπαθούν να ερμηνεύσουν το τραγικό γεγονός που κρύβουν τα λείψανα του υπόστυλου τάφου. Η στρωματογραφία, τα οστά που φαίνονται να αποτέθηκαν συναρθρωμένα και τα αγγεία που συγκολλώνται από θραύσματα διάσπαρτα σε όλο το πάχος της επίχωσης, μαρτυρούν ότι δεν ήταν μια σταδιακή απόθεση αλλά ένα συγκεκριμένο γεγονός που, όπως δείχνει η κεραμική και ένα χάλκινο νόμισμα, πρέπει να σχετίζεται με την καταστροφή των Αιγών που ακολούθησε την ήττα του Περσέα από τους Ρωμαίους στην Πύδνα το 168 π.Χ. και την κατάλυση του Μακεδονικού Βασιλείου.
